WYDAWCA: STOWARZYSZENIE WILLA DECJUSZA & INSTYTUT KULTURY WILLA DECJUSZA
AAA
PL DE UA
AmnezJa project: antidotum na zapomnienie
7 lutego 2013 roku w sali Małej Opery Kijowskiej odbyła się prezentacja multimedialnego projektu artystycznego "AmnezJa project: platforma otwarta". Podczas prezentacji autor książki AmnezJa i kurator projektu Ołeksandr Myched opowiedział o historii jej powstania, strukturze, zespole, celu.
Zaczęło się dawno temu. Ołeksandr pisał tekst pod tytułem AmnezJa od października 2006 roku do stycznia 2008 roku. Krytycy i pisarze pozytywnie przyjęli książkę, niestety przez kryzys w 2008 roku wydanie jej było niemożliwe. Tylko wybrane fragmenty zostały wydrukowane w czasopiśmie "Kurier Krywbasu". Minęło pięć lat i utwór mógł trafić do czytelnika w wyjątkowy sposób – jako podstawowa część projektu "AmnezJa project". Projekt dostępny jest on-line przez pięć tygodni (do 7 marca 2013 roku). Co wtorek i czwartek na stronie www.amnezia.in.ua można zapoznać się z kilkoma fragmentami książki AmnezJa, nowym obrazem i nowym utworem zespołu OY Sound System. Prezentacja części składowych odbywa się nielinearnie. 

Praca nad "AmnezJa Project" trwała prawie rok. Celem projektu, jak mówi Ołeksandr Myched, jest
stworzenie konkurencyjnego ukraińskiego produktu multimedialnego, który będzie atrakcyjny dla szerokiej publiczności. Chodzi także o stworzenie platformy wolnego dialogu między różnymi sferami kultury, artystami, a więc przedstawienie sfer kreatywnych (artyści, pisarze, muzycy), które rzadko występują razem.
Do pracy nad projektem włączyło się ośmiu ukraińskich artystów (Jarosław Sołop, Pymin Dawidow, Ołeksij Saj, Hamłet Zińkiwskyj, Mykyta Szałennyj, Stepan Riabczenko, Serhij Radkewycz, Marko Hałanewycz), białoruski fotograf (Aleksiej Szynkarenko), a także artysta gruziński (Georgi Macharaszwili). Członkowie grupy OY Sound System (Marko i Taras Hałanewyczowie i Gene Słowian) stworzyli 10 kompozycji muzycznych do "AmnezJa Project". Ołeksandr Myched wyjaśnił, że spróbował sprowokować artystów i muzyków do refleksji nad tekstem literackim. Specjalnie dla projektu artyści namalowali nowe obrazy, inspirowane kolejnymi wybranymi fragmentami książki, których tekst wpletli w szerszy kontekst swojej twórczości. 
Czterema pierwotnymi składowymi projektu były: literatura, sztuka współczesna, muzyka, Internet (strona projektu, profil na Facebooku). Piątym elementem "AmnezJa Project" jest "otwarte archiwum". Wszyscy zainteresowani przed rozpoczęciem projektu mieli możliwość odpowiedzi na pytanie: Jaką sytuację ze swojego życia chcielibyście zapomnieć, ale wiecie, że nie możecie?. Na podstawie tych historii zostanie stworzona część video "AmnezJa Project", a zaproszeni goście staną się tym samym uczestnikami projektu, podkreślając jego otwartość i intermedialność. Prócz tego czytelnicy/widzowie/słuchacze na stronie "AmnezJa project" mogą znaleźć kontakt do członków zespołu, który umożliwi im wymianę zdań i dalszą współpracę.  Niezwykle ważne jest to, że Ołeksandr Myched zadbał o ciągłą relację pomiędzy projektem i publicznością. Nie chodzi tylko o prezentację tekstu artystycznego na stronie "AmnezJa project" czy reakcję mediów, ale przede wszystkim o projekt współtworzony z czasopismem "ART. Ukraine": na stronie przedsięwzięcia umieszczone są komentarze kuratorskie do każdej odsłony prac artystów. Komentarze wyjaśniają osobliwości dzieł artystycznych, ale także skojarzenia pojawiające się podczas prezentacji stworzonych specjalnie na potrzeby "AmnezJa project" obrazów. W związku z tym mamy do czynienia nie tylko z tekstem, ale także metatekstem proponowanym przez twórców projektu. 

Kluczową dla utworu Ołeksandra Mycheda jest koncepcja pamięci, chęć pamiętania (niezapominania) rzeczy, wydarzeń, momentów biograficznych. Twórcy "AmnezJa Project" chcą w ciągu roku zorganizować szereg wystaw, podczas których będą przedstawiać historie z "otwartego archiwum". Ostatnią składową projektu będą wspólne dla jednego pokolenia wspomnienia, przeżycia i traumy. Pamięć w "AmnezJa project" ukazana jest w co najmniej trzech wymiarach: w tekście książki, archiwum video, a także, jak słusznie zaznaczył Arsenij Tarasow, w koncepcie "kolektywnej pamięci historii" członków grupy, która pracuje nad projektem. Wyjątkową częścią składową "AmnezJa project" stała się sala Małej Opery Kijowskiej, w której odbywała się prezentacja projektu. Nieodrestaurowany budynek siłą rzeczy "uosabiał" amnezję, obojętność, ale także nadzieję na przezwyciężenie niepamięci: obdrapane ściany, na scenie zegarek, który zatrzymał czas, nad sceną – sztukaterie z symboliką radziecką. 

Jeśli mówić jedynie o książce AmnezJa, to Ołeksandr Myched określa ją jako
powieść, której forma wymaga od czytelnika odrobiny zaufania. Powieść, która posiada wewnętrzne sploty, tkankę motywów i całość, która na pierwszy rzut może wydawać się bardzo chimeryczna. Podobnie autor za pomocą słowa stara się walczyć z zapomnieniem i zapominaniem, lukami w pamięci. AmnezJa staje się  wyjątkowym antidotum na zapomnienie. Jednocześnie jest - jak każda książka - pamięcią i zapominaniem: Od razu zapominasz o wszystkich zapisanych myślach, ubranych w słowa (z książki AmnezJa).



 

Autor/podmiot liryczny Amnezji mówi nie tyle o wspomnieniach, ile o swoich spostrzeżeniach i rozmyślaniach. Jednak rozważania o pamięci i jej mechanizmach pojawiają się w wielu fragmentach książki. Widać to choćby w rozważaniach o dzienniku – jednej z form ulotnej, przerwanej i umykającej pamięci: Dziennik to unikatowa forma. Możesz rozpocząć czytanie z jakiegokolwiek miejsca. Możesz zakończyć. Zatrzymać fikcję. Dziennik to niezwykle ekscytująca rzecz. Możesz skończyć pisanie w jakimkolwiek momencie, któregokolwiek dnia. Zupełnie tak samo jak swoje życie. W Amnezji napotykamy rozważania o tym, że zapisane wspomnienia ograniczają autora, ale prowokują go także do stworzenia nowej, "innej", bardziej fascynującej historii swojego życia. Zauważamy tu ujawnienie jednego z mechanizmów twórczości literackiej: prowadzenie dziennika uniemożliwia pisanie pamiętników. Niszczy możliwość przypomnienia wydarzeń dni minionych. Może później spróbujemy powiedzieć: było tak i tak – opowiedzcie jeszcze jedną prawdę. Tę bardziej prawdziwą. Wtedy może, jeśli się nam to spodoba, drugą i trzecią prawdę, z każdym nowym słowem, wyrywając stronnice starych dzienników i minionych dni.

Pamięć rozpatrywana jest w kontekście nieuchwytnych snów, które zapominamy, a później staramy się przypomnieć: Sny rozsiewają się i zatrzymują lekki posmak strachu, urywki niezrozumiałych wydarzeń, których przypomnienie naśladuje marne próby odtworzenia w świadomości zapach budzącej się ukochanej kobiety. Istnieje jeszcze możliwość, w stanie narkotycznego upojenia pamięci o tym, czego nie robiliśmy. W książce prezentowane są wspomnienia o genetycznej pamięci młodego pokolenia, którego nie można oddzielić od małej ojczyzny. Wspomnienia w Amnezji są jak zdjęcia znad trumny przyjaciela, zanikają wraz z tym, kto odszedł – tak poetycko opowiada o nich autor. W książce można przeczytać rozmyślania o zapisach w ЖЖ (LiveJournalserwis społecznościowy w ramach, którego użytkownicy mogą prowadzić blog/dziennik) jak o chimerycznej, niepewnej, anonimowej formie pamięci, która znacznie zniekształca i spotwarza rzeczywistość. Słowa weterana z Afganistanu: Byłem tam. Walczyłem. Widziałem. Poznałem. I kropka - jego dążenie do przekazania tego traumatycznego doświadczenia tym, którzy są zaraz obok, pragnienie udzielenia porady i pomocy innym, pokazują jak pamięć wpływa na dalsze losy człowieka, a nie tylko "strzeże" przeszłości.

Prócz pamięci, autor Amnezji mówi o doświadczeniu wielkich przestrzeni i szybkości miasta, w którym wszyscy gdzieś biegną, nie uśmiechają się, nie zatrzymują, nie oglądają, nie zastanawiają się nad bezmyślnością tego codziennego maratonu. Drobne spostrzeżenia stają się podstawą do filozoficznych i poetyckich rozmyślań nad torbą-galaktyką, walcem z ukochaną na peronie, motylem, który leci pod ostrzałem kropli deszczu i cichutko przeklina sytuację. Wszyscy się sprzedają. Wszystko się sprzedaje – taki wniosek w pewnym momencie wysnuwa narrator, ale w świecie są także przepiękne rzeczy, które intrygują artystę: miłość, przyroda, uśmiech, a wspomnień o nich strzeże AmnezJa.

O
łeksandr Myched mówi, że dziś patrzy na swój tekst, jakby ten istniał oddzielnie od autora. "AmnezJa project" po Amnezji świadczy o istnieniu książki w nowym, niedrukowanym wymiarze, który pozwala na współistnienie z innymi dziedzinami sztuki, tworząc nielinearne przejścia i skojarzenia. Oczywiście, na początku było słowo, a u podstaw nowego intermedialnego tekstu jest książka. 

Brak możliwości 
(choćby nawet tymczasowywydrukowania tekstu, zaowocował przekształceniem książki w inter- i multimedialny projekt.  

Czytelnicy
/słuchacze/widzowie/przyjaciele z sieci społecznościowych mogą dołączać do wyplatania niejednorodnego i nasyconego "tekstu" - platformy lub przynajmniej śledzić jego metamorfozy. W tym miejscu widać, jak alternatywa dla tekstu drukowanego może wpływać na wydarzenia literackie i artystyczne. Bez wątpienia intermedialne projekty, podobne do "AmnezJa project" – to wyjątkowe próby odnalezienia metody na artystyczną formę ogarnięcia świata, który gwałtownie się zmienia, stworzenia sztuki dla ludzi, których postrzeganie świata zmienia się czy już zmieniło się pod wpływem różnych technologii dnia codziennego. Wiadomo, że "AmnezJa project" to pierwsza i nie ostatnia próba eksperymentu z tekstem literackim, ale na Ukrainie to nowatorski i oryginalny projekt.


***
Ołeksandr Myched, autor książki AmnezJa i kurator wystawy "AmnezJa project: platforma otwarta" w ekskluzywnym wywiadzie dla czasopisma "Radar" opowiedział o składowych projektu.

O zespole:

Zespół – to jednocześnie ci, którzy tworzą projekt i ci, dzięki którym on się rozwija. Zawiązanie się społeczności twórczej, która razem przechodzi wszystkie etapy tworzenia i "przeżywania" projektu, jest jednym z celów projektu. To ludzie, których podziwiam i zachwycam się tym, co robią. To ci, z którymi od dawna chciałem współpracować. Także ludzie, których poznałem (i poznaję) podczas procesu tworzenia "AmnezJa project", którzy codziennie uczą mnie nowych rzeczy. Podstawowe zasady, na których opiera się praca zespołowa: absolutne zaufanie do profesjonalizmu każdego w jego dziedzinie, odwaga eksperymentowania i "wejście" w projekt.

O archiwum video:

Opowiadając swoje historie za pomocą różnych mediów (literatury, muzyki czy sztuki), pragniemy stworzyć naszym czytelnikom wyjątkowy klimat zaufania. W związku z tym w odpowiedzi na swoją historię, chcemy posłuchać historii innych. Tak łamiemy charakterystyczną dla mass-mediów jednostronną komunikację, podczas której wypowiadane są jedynie własne przekonania, a publiczność pozostaje biernym odbiorcą, a nie aktywnym twórcą. Uczestnikiem „AmnezJa project” może być każdy. By wziąć udział w projekcie wystarczy odpowiedzieć na pytanie: Jakie wspomnienie chcielibyście wymazać z pamięci, a nie możecie?. Odpowiedzi kształtują otwarte archiwum historii prywatnych, których wyniki poznamy podczas wystaw "AmnezJa project". Archiwum jest próbą przejścia od poziomu historii osobistej do poziomu pamięci zbiorowej. Projekt, składający się z oddzielnych platform, sam przekształca się w otwartą platformę dla historii.

O sposobach prezentacji:

Prezentacja jest kluczowa dla struktury projektu. Jedna prezentacja składa się z fragmentu książki AmnezJa, obrazu artysty, stworzonego na potrzeby projektu i klip zespołu OY Sound System. Książka składa się ze 106 rozdziałów i ma strukturę fragmentaryczną. By wyobrazić sobie całość, należy przeczytać kompletny tekst. Jego fragmenty prezentowane są na stronie www.amnezia.in.ua w porządku nielinearnym, prezentując tym samym dowolność w sposobie czytania. W ramach projektu każdemu artyście został zaproponowany fragment z książki AmnezJa, który w pewnym stopniu odzwierciedla wcześniejsze praktyki i eksperymenty artystyczne. Gotowy obraz to słowa z książki, które wywołują tkankę skojarzeń z większymi partiami tekstu. 10 klipów stworzonych przez OY Sound System nadają charakteru i nastroju nie tylko czytanym tekstom, ale przede wszystkim obrazom stworzonym przez artystów. Każda prezentacja – to dialog koncepcyjny między tekstem literackim, wytworem artystycznym i muzyką. 

***
Fragmenty książki AmnezJa już wkrótce na stronie "Radaru".


 

[tłumaczenie: Urszula Pieczek]

Do góry
Drukuj
Mail